«و تبسّم ضاحكاً من قولها و قال ربّ أوزعنى أن اشكر نعمتك الّتى أنعمت علىّ و على والدىّ و أن عمل صالحاً تَرضيه و أدخلنى برحمتك فى
عبادك الصّالحين»(285)
از آيهى فوق نكاتى استفاده مىشود:
الف - «أوزعنى» از باب افعال كه مصدرش «ايزاع» و به معناى الهام است. حضرت سليمانعليه السلام هنگامى كه سخن مورچه را شنيد، از شدت خوشحالى تبسّمى كرد كه خداوند تا چه اندازه به او نعمت داده است. از اين رو عرض كرد: پروردگارا! مرا الهام كن تا در برابر نعمتى كه به من و پدر و مادرم مرحمت فرمودهاى، سپاسگزار باشم و عمل شايستهاى انجام دهم كه خشنود شوى و مرا به رحمت خويش در زمرهى بندگان صالح در آور.
ب - «و أدخلنى برحمتك فى عبادك الصّالحين» از آنجا كه اين درخواست صلاح مقيّد به عمل نشده تا مراد تنها عمل صالح باشد، اطلاقش حمل مىشود بر صلاح نفس تا در نتيجه نفس او مستعد براى قبول هر نوع كرامتى گردد و روشن است كه قدر و منزلت صلاح ذات از صلاح عمل بالاتر است پس، اين كه اول درخواست كرد كه موفق به عمل صالح شود و سپس درخواست كرد كه خداوند صلاح ذاتى به او دهد، در حقيقت درخواستهاى خود را درجهبندى كرد و از پايين گرفته به سوى بالاترين درخواستها رفت.
ج - حضرت در درخواست عمل صالح گفت: من عمل صالح انجام دهم و خود را در آن دخالت داد، ولى در صلاح ذات نامى از خود نبرد. زيرا هر كسى در عمل خود نقش دارد، گويا اعمال ما هم مخلوق خدا هستند، اما هر چه باشد، نسبتى با خود ما هم دارند.
بر خلاف صلاح ذات كه هيچ چيز آن به دست ما نيست، از اين رو اصلاح ذات را از پروردگار خود درخواست كرد، ولى صلاح عمل را از او طلب نكرد و نگفت: «و أوزعنى العمل الصالح»، بلكه گفت: «أوزعنى أن أعمل صالحاً»؛ اين كه عمل صالح انجام دهم.(286)
239) انعام / 90.
240) الميزان / ج 7 / ص 274.
241) آل عمران / 31.
242) ابراهيم / 36.
243) آل عمران / 68.
244) هود / 46.
245) حجر / 88.
246) شعراء / 215.
247) هود / 51.
248) نمونه / ج 9 / ص 130.
249) شعراء / 105.
250) نساء / 150 - 151 ؛ الميزان / ج 15 / ص 295.
251) مائده / 70.
252) غافر / 56.
253) بقره / 118.
254) غافر / 83.
255) قصص / 78.
256) هود / 87.
257) بقره / 88 ؛ مبادى رسالت انبيا / ص 72.
258) طه / 47.
259) بقره / 23.
260) صف / 6.
261) منشور جاويد / ج 10 / ص 279.
262) اعراف / 157.
263) نمونه / ج 6 / ص 399.
264) نور / ج 3 / ص 339.
265) فاطر / 23.
266) رعد / 7.
267) شعرا / 115.
268) محاضرات.
269) نساء / 64.
270) تفسير كبير / ج 10 / ص 191.
271) انعام / 88.
272) زمر / 65.
273) الميزان / ج 15 / ص 328.
274) آل عمران / 146 - 148.
275) تفسير كبير / ج 9 / ص 25.
276) نمونه / ج 3 / ص 122.
277) شعراء / 153.
278) شعراء / 116.
279) هود / 53.
280) شعراء / 167.
281) شعراء / 186 ؛ كشف الاسرار / ج 3 / ص 668.
282) صافات / 171.
283) غافر / 51.
284) يوسف / 109 - 110 ؛ الميزان / ج 17 / ص 177.
285) نمل / 19.
286) الميزان / ج 15 / ص 353.